Mart ayında Avrupa ve Türkiye’de kitleselleşen CVD-19 pandemisi kendini 2. dalga ile yeniden hissettiriyor. Güney Kore ise 3. dalgadan söz etmeye başladı.
Mart ayında başlayıp, nisan ayında üretimi durduran salgın, yaz döneminde geçer gibi olmuş; ve “Sıtmayı gördük, ölümü gördük ama iyileştik“ dedirtmişti.
Son durum ise bu yanılgıyı ortaya çıkardı. TAYSAD anketi Kasım ayında tamamlandı ve kritik sorular içeriyor. Ford Otosan gibi fabrikalarda 1000’in üzerinde çalışanın Covid-19 mağduru olduğu yazılıyor.
Türkiye’deki Otomotiv Tedarik Sanayicilerinin çatı örgütü TAYSAD da; konuyla ilgili her ay yaptığı araştırmalara bir yenisini ekledi. 170 patrondan cevap aldı. İşte o sorular
200 TAYSAD üyesi arasında yapılan ve 170 “patron” tarafından cevaplanan ankette, Covid-19 hastalığına yönelik son veriler toplandı. Çıkan sonuçlar ise TAYSAD Başkanı Alper Kanca ve başkan yardımcısı Kemal Yazıcı ile zoom üzerinden yaptığımız toplantıda açıklandı.
600 çalışana sahip Kanca El Aletleri fabrikasının da patronu olan Kanca, konuyla ilgili şunları söyledi:
TAYSAD anketi Kasım 2020’de neler dedi:
“Geçen hafta gerçekleştirdiğimiz, bu hafta da sizlere aktaracağımız anketi ilk kez sizlerle paylaşacağız.
Buna göre, Mart-Kasım döneminde Covid-19 pozitif olanların oranı yüzde 5,4 çıktı. Anketi yaptığımız gün olan 5 Kasım 2020 tarihinde şirketlerde pozitif olanların toplam çalışanlara oranı yüzde 1,8. Yani, o tarihte 100 çalışandan yaklaşık 2’si tedarik sanayisinde Covid-19 hastasıydı.
7 aylık bir süreçte 5,4 olan sayı, sadece 1 günde yani 5 Kasım’da 1,8 olmuş. Bu da aslında hepimizin “çember daralıyor” dediği olgunun şirketlere de geldiğinin bir işareti.
“Şirketlerde de artık ciddi miktarda hastalığı hissediyoruz.”
Tabi ki, sadece hasta olduğu için değil temasta olduğu için işe gelmeyenler de var. 5 Kasım günü yüzde 3,5 oranında çalışan, şüpheli-temaslı olması nedeniyle işe gelememiş. Her ikisini topladığımız zaman yüzde 5,3 yapıyor.
Sonuç olarak, otomotiv tedarik sanayisinde 5 Kasım günü şirketlerimizde her 100 çalışandan 5’i Covid-19 nedeniyle işe gelemedi.”
2. dalga ile beklentiler kötüleşiyor
Kanca tarafından açıklanan bir diğer nokta ise 2. dalga ile artan Covid-19 vakalarının; şimdilik 6 çalışanı evde tutarken; önümüzdeki günlerde bu sayının 10’a yaklaşacağını gösteriyor.
Dikkat çeken bir diğer konu da Covid-19 ile beklentiler oldu. Bu kapsamda, sektör önümüzdeki birkaç ay içerisinde pozitif vaka sayısının yüzde 9,7’ye yükselmesini bekliyor. Yani hastalığın seyrinin şirketlerde iki katına çıkacağı öngörülüyor.”
“Anketin bir diğer dikkat çeken konusu Covid-19’a yakalanma yerleri oldu. Buna göre, Covid-19 teşhisi konulan çalışanların yüzde 80’inin hastalığa şirket dışında yakalandığı ortaya çıktı.
Burada şirket dışında kastettiğimiz; evde, restoranlarda, sokakta, aile ziyaretlerinde yani sosyal hayatta. Aslında bunu şu şekilde yorumluyorum. Otomotiv sektöründe iş yerleri aslında evden ve sosyal hayattan daha güvenli.
Toplu taşımayla işe gelen sayısı, yok denilecek kadar az. Şirketlerin içerisi kontrollü. Çalışma alanları özel camlarla ayrılıyor. Sigara içme alanlarında bile bu ayrımlar var.
Bu sonuçlardan görüyoruz ki, hastalık aslında iş yerinden veya çalışmaktan dolayı artmıyor. Hastalık büyük çoğunlukla sosyal hayattan dolayı artıyor.”
İşveren tarafından yukarıdaki paragrafta özetlenen çalışma koşulları; çalışanlar tarafından özellikle işe geliş – gidiş servisleri, yemek yeme alanları konusunda eleştiriler alıyor.
Bu eleştiriler karşısında TAYSAD Başkanı Alper Kanca, şunları söyledi:
“Otomotiv sektörünün çalışan koruma politikaları ve Covid-19 önlemleri ciddi maliyet artışlarını da beraberinde getiriyor. Üretim yapmanın maddi ve manevi ciddi maliyeti var.
Yöneticiler, zamanın büyük bir kısmını hastalığın yayılmasını engelleyemeye yönelik tedbirlere ayırıyor. Her pozitif haber bizleri çok üzüyor.
Diğer tarafta, yani maddi olarak da ciddi bir yük var. Örneğin, servis araçlarımız en fazla yüzde 50 doluluk ile çalışıyor. Uzman çalışan arkadaşlarımız hasta olduğunda onların yerine daha genç, tecrübesiz arkadaşlarımızı yönlendiriyoruz.
Bu da verimliliği düşürüyor.”
TAYSAD anketi: İş gücü kaybına birincil önlem FAZLA MESAİ
“Ankete göre, iş gücü kayıplarına karşı alınan önlemler arasında yüzde 72 ile fazla mesai ilk sırada yer alıyor. İnanılmaz derecede fazla mesai var. Üretimin aksamaması için fazla mesailer yapılıyor.
Bununla birlikte, geçtiğimiz yıllara göre ürettiğimiz ürün sayısı değişmezken üretimin sürekliliğini koruma için ilave istihdamlar gerçekleştirdik.
Anketimize katılan firmaların yüzde 47’si Covid-19 nedeniyle ilave istihdam yaptığını belirtti. Aynı vardiyada çalışan kişini sayısını azaltmak için vardiya sayısı 3’e çıkartıldı.
Yine son ankete göre, otomotiv tedarik sanayisi sektöründe yüzde 24 oranında taşeron hizmeti alınıyor. Çalışan bulmak oldukça zor. Hiçbir şekilde çözüm bulunmazsa şirket dışına iş verilerek yapılmaya çalışılıyor. Tüm bunlar ilave maliyet.
Evet, diğer sektörlerle kıyasladığımız takdirde daha iyi bir noktadayız. Daha olumlu bakıyoruz. Ama bahsettiğimiz gibi maliyetler noktasında tedarik sanayisi oldukça zorlanıyor.”
